Dünya çapında enerji fiyatları artıyor
Enerji krizi koronavirüs salgını sürecinde artarak küresel bir sorun haline geldi. Dünya genelinde elektrik fiyatları, ülkelerin ekonomik sorunları sebebiyle tavan yaptı. Bu süreçte doğalgaz, petrol, kömür gibi fosil yakıt fiyatlarındaki yükseliş, elektrik fiyatlarını da kaçınılmaz bir şekilde etkiledi. Uluslararası Enerji Ajansı verileri, 2020'de ticaret ve sanayi üretimindeki aksaklıklar nedeniyle küresel elektrik talebinin yaklaşık yüzde 1 oranında gerilediğini gösteriyor.
Avrupa′da artan enerji fiyatları endişe yaratıyor
Avrupa başta olmak üzere enerji krizi ile tüm dünyadaki enerji fiyatları arttı. Almanya'da spot piyasada ocakta ortalama 53,6 avro olan bir megavatsaat elektriğin ortalama fiyatı, aralıkta 3 kattan fazla artarak 221 avroya ulaştı. Fransa'da fiyatlar 59,5 avrodan 274,7 avroya, İngiltere'de 90 avrodan 287,70 avroya, Hollanda'da 53,6 avrodan 221 avroya çıktı. Belçika, Avusturya, İspanya, Danimarka gibi Avrupa ülkelerinde de spot elektrik fiyatları son bir yılda yaklaşık 4 kat arttı. ABD'de her eyalette farklılık gösteren elektrik fiyatları kilovatsaat başına ortalama 14,11 sent seviyesinde seyrediyor. Elektriğin kilovatsaati Sudan, Venezuela ve İran'da 1 sentin altında fiyatlandırılırken, bu tutar Etiyopya, Kırgızistan, Küba, Libya ve Zimbabve'de 1 sent, Irak, Kuveyt ve Katar'da 3 sent olarak hesaplanıyor.
Küresel elektrik üretiminde kömürün payı yüzde 33,8, doğalgazın payı yüzde 22,8, hidroelektrik santrallerin (HES) payı yüzde 16,9 seviyesinde. Üretimin, yüzde 10,1'i nükleer enerji santrallerinden, yüzde 6,1'i rüzgâr enerjisi santrallerinden (RES), yüzde 4,3'ü petrolden, yüzde 3,3'ü güneş enerjisi santrallerinden ve yüzde 2,7'si diğer yenilenebilir enerji kaynaklarından sağlanıyor. Elektrik üretiminde ise yüzde 60'ı aşan fosil yakıtların fiyatlarındaki değişiklik maliyet hesabında önemli rol oynuyor. Peki Avrupa, doğalgaz fiyatlarıyla sarsıntı yaşarken Türkiye bu durumun neresinde? Gürcistan'dan sonra en düşük doğalgaz ücreti Türkiye'de uygulanıyor. Genel olarak ülkelerin avro cinsinden doğalgaz fiyatlarına bakılırsa; AB: 0,069 Avro, Euro Bölgesi: 0,0681 Avro, Hollanda: 0,0961 Avro, Türkiye: 0,0189 Avro, Gürcistan: 0,0117 Avro civarında bir fiyat uyguluyor. Böylesine küresel çapta bir krize rağmen Türkiye, Batı'da en düşük zamları uygulayan ülke konumunda yer alıyor. Üstelik en düşük fiyatların ülkesi olarak da yerini korumaya devam ediyor.
Ancak bu enerji krizi ile birlikte sadece Türkiye'de elektriğe ve doğal gaza zam yapıldığı algısı oluşturulmaya çalışılıyor. Oysa İspanya'da elektriğe yeniden zam yapıldı. 1 Ocak itibari ile elektrik fiyatlarına yüzde 57 zam uygulandı. İtalya’da enerji kalemlerine rekor zam geldi. Elektriğin fiyatı yüzde 55, doğal gazın fiyatı yüzde 41,8 arttı. Yunanistan'da elektriğe yüzde 200, doğal gaza yüzde 600 zam yapıldı.
Enerji fiyatlarındaki artış enflasyonu da etkiliyor
Avrupa doğalgaz ihtiyacının yarısını Rusya'dan ve kalanını büyük ölçüde Norveç ve Cezayir'den karşılıyor. Ancak 2020-2021 dönemindeki kışın mevsim normallerinden daha soğuk geçmesi doğalgaz rezervlerini normal seviyelerinin çok altına düşmesine sebep oldu. Enerji fiyatları enflasyonu da körükledi. Enerji fiyatlarının artması Avrupa'daki enflasyonu son 25 yılın en yüksek seviyesine taşıdı. Euro Bölgesi'nde, aralıkta yıllık enflasyon yüzde 5 ile en yüksek seviyesine ulaşırken, enerji sektöründeki fiyat artışının yüzde 26 olması küresel enerji enflasyon sorununu da gözler önüne seriyor.