SİHA'ların gelişimindeki ana aktör Türkiye
ABD'li siyaset kuramcısı Francis Fukuyama, Türk SİHA'larının bölgesinde yarattığı güçlü etkilerden "American Purpose" dergisinde yayımlanan "Orta Doğu'da homurdanmak" başlıklı makalesinde övgüyle bahsetti. Fukuyma hikayesinden şöyle bahsediyor: "Dronlarla oynamaya ilk başladığım 2010'ların başlarında, FT'de bir insansız hava aracına sahip olsaydım herkesin yapabileceğini ve bunun küresel politika için büyük etkileri olacağını tahmin ettim." Silahlı drone teknolojisi alanında ABD ile İsrail'in oyun kurduğunu ancak daha sonraki yıllarda Türkiye'nin bu alanda hızlı şekilde yeni bir aktör olarak ortaya çıktığını belirtiyor.
Bu gelişmedeki ana aktörün, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan yönetimindeki Türkiye olduğunu vurguladı. Türkiye'nin kendi iç insansız hava araçlarını geliştirdiğini ve bunların son birkaç askeri çatışmada yıkıcı etkilerde kullandığını da belirtti. SİHA'lar özellikle Libya, Suriye, Ermenistan ile Azerbaycan arasındaki Dağlık Karabağ savaşında ve Türkiye sınırları içindeki PKK ile mücadelede büyük rol oynadı. Fukuyama, süreç içinde Rusya, Çin veya ABD'den daha fazla sonuçları şekillendirme becerisine sahip büyük bir bölgesel güç komisyoncusu haline geldiğini vurguladı.
Hem keşif hem de saldırı görevlerini ifa ediyor
Türkiye'de üretilen Bayraktar TB-2 ve Anka gibi SİHA'ları örnek gösteren Fukuyama, 1975'te ABD tarafından uygulanan ambargonun, zamanında ABD'den Predator ve Reaper drone'larını alamayan ve ardından İsrail'den Heron'ları alıp sonra bu ülke ile ilişkileri sorunlu hale gelen Türkiye'nin kendi SİHA'larını üretmeye net bir şekilde karar verdiğini belirtti.
Türk SİHA'larının performansının etkileyici olduğuna dikkati çeken Amerikalı siyaset bilimci, "Son Türk drone'ları oldukça etkileyici; örneğin TB2 24 saat havada kalabiliyor ve hem keşif hem de saldırı görevlerini ifa edebiliyor." değerlendirmesinde bulundu. Türkiye'nin silahlı drone'larını ilk kez kapsamlı şekilde Mart 2020'de Suriye'de 36 Türk askerinin şehit edildiği saldırının ardından kullandığını ifade eden Fukuyama, hava savunma sistemi dahil bölgedeki tüm Suriye askeri unsurlarının SİHA'larla tamamen yok edildiğini hatırlattı. Ardından önce Libya'da, sonra da Dağlık Karabağ bölgesinde kullanılan Türk SİHA'larının sahadaki başarısının şaşırtıcı olduğunu belirten Fukuyama, söz konusu hava araçlarının özellikle Ermenistan askeri unsurlarına verdiği zararın dikkat çekici olduğunu belirtti. "Eylül ayında Dağlık-Karabağ savaşı sırasında, Azerbaycan'a destek için Ermenistan'a müdahale eden Türk insansız hava araçları, yaklaşık 200 tankı, 90 diğer zırhlı aracı ve 182 topçu parçasını imha ederek Ermenistan'ı bölgeden çekilmeye zorladı."
Türkiye İdlib'deki muhtemel katliamın önüne geçti
"Bana öyle geliyor ki Türkiye'nin SİHA kullanımı, kara gücünün doğasını, mevcut güç yapılanmasını sarsacak şekilde değiştirecektir." değerlendirmesini yapan Fukuyama, bu dönüşümün, Dreadnaought savaş gemisinin kendinden önceki savaş gemisi sınıflarını köhne bırakmasına ya da 2. Dünya Savaşı'nın başında uçak gemilerinin savaş gemilerini hükümsüz kılmasına benzediğini dile getirdi.
Yakın gelecekte artık savaş ve çatışmaların merkezinde insansız hava araçlarının olacağına dikkati çeken Fukuyama, Türk SİHA'larının etkinliğini şu ifadelerle anlattı:
"SİHA'lar bu durumu kökünden değiştirdi çünkü bunlar görece ucuz, yenilmesi zor ve pilotların yaşamlarını riske etmiyor. Dünyanın dört bir yanındaki ordular şimdilerde kendilerini SİHA'lara karşı nasıl savunacaklarını düşünüyor ve SİHA'larla SİHA karşıtı tedbirler arasındaki silah yarışını kimin kazanacağı belli değil. SİHA'lar 2020'de Türkiye'nin bölgesel güç olarak yükselmesine önemli katkı yaptı. Ülke, bahsedilen üç çatışmanın sonucunu kararlı şekilde tayin etti ve daha fazlasını yapabileceğini de vadediyor."
Fukuyama, makalesinde, 1991 ve 2003'teki Körfez savaşlarında kara birliklerinin tanklar etrafında örüldüğünü, uzun yıllar bir tankı yok edebilmenin ancak başka bir tank ile mümkün olabildiğini ve gelişen teknolojiyle birlikte tankları imha etmek kolaylaşsa da halen ciddi zahmet ve maliyet ürettiğini kaydetti.
Türkiye'nin bölgesindeki ülkelerle zor ama dengeli ilişkiler kurmaya çalıştığını belirten Fukuyama, Türkiye'nin Suriye'deki askeri varlığıyla İdlib'de muhtemel bir katliamın önüne geçtiğini vurguladı.