Evergrande ismi gibi her daim büyük kalamadı

İngilizce bir kelime olan Evergrande’nin “Her Daim Büyük” gibi bir anlamı var. Ancak son gelişmeler Evergrande’nin hiç de öyle olmadığını ortaya koyuyor. Son dönemde Çin'deki dev gayrimenkul şirketi Evergrande ekonomi manşetlerinde ilk sıralarda yer alıyor. Çin'in hızlı büyüme ivmesinin gayrimenkul sektörü tarafındaki önemli bir oyuncusu olan Evergrande finansman akışı kesilmeye başlayınca zora günler geçirmeye başladı. Çin’in 2’nci en büyük gayrimenkul şirketi olan Evergrande 300 milyar dolarlık borcu ile aynı zamanda ülkenin en borçlu şirketi.

Evergrande krizi ile 2008 subprime krizi benzer mi?

Şu anda şirket borç krizinin ortasında yer alırken, inşası devam eden konut ve ticari birim sayısı da 1,4 milyon civarında. Piyasalarda bu durum akıllara diğer bir krizi getirdi. ABD’nin 2008’de Lehman Brothers bankasının batmasıyla içine girdiği finansal krizle paralellikler kurulmaya başlandı. Ancak durumun sanıldığı kadar benzer olmadığını söylemek doğru olur. Çünkü Lehman son derece kaldıraçlı bir şekilde çalışan çok büyük bir finans şirketiydi. Evergrande ise piyasada işlem gören büyük miktarda tahvilleri olsa da, nihayetinde bir gayrimenkul şirketi ve finansal piyasalarda çok büyük bir ağırlığı yok. Ayrıca çıkardığı enstrümanlar üzerinden türev işlemler yapılmadığı için kaldıraç etkisiyle finans piyasalarını göründüğünden daha fazla etkileme riski de yok. Bir diğer nokta da bu şirketin bir tür devlet kapitalizmi ile yönetilen bir Çin şirketi olması. Günün sonunda Çin hükümetinin bu şirketin batmasına ve/veya diğer piyasaları sarsacak boyutta bir darboğaz içine girmesine izin vermeyeceği aşikar.

Evergrande krizi küresel bir krize dönüşebilir

Çoğu finansal analist, Çin'in Evergrande'nin tamamen çökmesine ve başka bir borç krizi riskini göze almasına izin veremeyeceğini savunuyor. Ama bu sefer siyaset ekonomiyle doğrudan çatışıyor. Evergrande Çin'deki borçlarını ödedi, yabancılara 128 milyon dolar borcu duruyor. 300 milyar dolar borcu var. 200 milyar  alacak uzun vadeli, henüz bitmemiş evler. Kısa vadeli borçlar ise demir, çimento ve benzeri ürünler için. Evleri ucuza satarsa piyasa çöker ve rakipler de peşinden sürüklenir. Şimdilik Evergrande meselesi bir likidite krizi gibi görünse de iflasa dönüşebilir. Zira emlâk fiyatları çökerse firmanın varlıkları yüzde 80 emlâk olduğu için kısa vadeli borcu ödeyecek bir şey kalmaz. Ancak Çin hükümeti firmayı kurtarmazsa Evergrande'nin iflası bir domino etkisi başlatabilir. Daha şimdiden rakip Çinli emlâk şirketlerinin de hisseleri düşmeye başladı. Çinli müteahhit firmalar ucuzlayan ev fiyatları yüzünden borç ödeyemez duruma gelirse bunları fonlayan Çin bankaları da uçuruma yuvarlanır. Çin ekonomisine gebe yatırım fonları ve Tether gibi stableCoin tarzı aktifler de çökebilir. Bunun etkisiyle de birçok Çinli evsiz kalabilir.