Yerli ekonomi düşmanı stokçular

İhracat ve turizm gelirinin yanı sıra Kur Korumalı Mevduat düzenlemesiyle bozulan dövizi toplayan stokçular piyasanın dengesini bozdu. Yeni Şafak'ta yer alan habere göre; bu yılın ilk altı ayında Türkiye’ye gelen dövizler stokçuların elinde. Türkiye’deki bankalarda 26 Temmuz itibariyle 7,3 trilyon TL mevduat var. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu (BDDK)’nın kayıtlarına göre; bu paranın 3,2 trilyon lirası TL hesaplarında, 4,1 trilyon lirası ise döviz hesaplarında tutuluyor. 240,4 milyar dolara karşılık gelen döviz hesaplarının 131,8 milyar doları şahıslara, 78,6 milyar doları ise şirketlere ait. Bu kadar büyük bir sermaye birikimine rağmen Türkiye, bankalar üzerinden yurt dışından kredi almak zorunda kalıyor. Bunun en önemli nedeni ise parasını dövizde tutan stokçular olarak dikkat çekiyor.

Kur Korumalı Mevduat kur yükselişini frenledi

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, vatandaşlara birikimlerini TL’de değerlendirme fırsatı sunan Kur Korumalı Mevduat (KKM) sistemini 21 Aralık 2021 tarihinde duyurdu. Kur Korumalı Mevduat hesaplarında biriken para miktarı 1 trilyon lirayı aştı. Yatırım yapan kişi ve şirketler yaklaşık 25 milyar dolarlık döviz bozup TL’ye çevirdi. Bankalardaki yabancı para mevduatı yıl başından bu yana yüzde 9 düşüşle 264 milyar dolardan 239 milyar dolara geriledi. KKM’nin devreye alınmasının ardından Merkez Bankası’nın yürüttüğü liralaşma politikası sayesinde bankalardaki TL cinsi mevduat miktarı ise yıl başından bu yana yüzde 60 artışla 1 trilyon 868 milyar TL’den 2 trilyon 994 milyar liraya yükseldi. Döviz mevduatlarının yüzde 9 gerilediği bir dönemde TL mevduatının yüzde 60 artması, kurların yükselişini bir süreliğine frenledi.

Ekonomiyi koruyan turizm ve ihracat

Bütün dünyada yükselen dolara karşı TL’yi koruyan bir diğer gelişme ise ihracat ve turizm gelirleri oldu. Geçen yılı 225 milyar dolar ihracatla kapatan Türkiye, ilk 7 ayda toplam 144,4 milyar dolar ihracat gerçekleştirdi. Turizmde de buna benzer parlak bir tablo var. Bu yılın ilk altı ayında Türkiye’ye gelen 19 milyon turist 14,2 milyar dolarlık döviz bıraktı. Sadece bu iki kalem sayesinde Türkiye’nin altı ayda 146,8 milyar dolarlık bir döviz kazancı oldu.

Dolar neden yeniden yükseliyor?

Yasal düzenlemelerin yanı sıra ihracattan ve turizmden gelen döviz de devreye girdiği halde, dolar kuru düşmek yerine yükselmeye devam etti. Peki neden?  Merkez Bankası Başkanı Şahap Kavcıoğlu, İstanbul Sanayi Odası'nın (İSO) toplantısında ucuz kredi çekip döviz alan sözde sanayicileri 'stokçu' olarak nitelemişti. Piyasadan döviz çekerek dolar ve avro gibi rezerve paralara olan talebi artıran stokçular, öncelikli olarak kurları yükseltiyor. Bu adımla TL’yi zayıf düşüren stokçular, fiyatları yükselterek enflasyonu tetikliyor. Elindeki dövizi bozmak yerine kredi kullanmayı tercih edenler, kredi faizlerinin yükselmesini de tetikliyor. Kredilerin yıllık maliyetinin kısa sürede yüzde 20’lerden yüzde 45’lerin üzerine çıkmasında bunun büyük etkisi var. Bazı sanayi firmalarının tercih ettiği bu yol, bankaların kârını 4-5 katına çıkarırken, gerçekten kredi ihtiyacı olan firmaların kredi maliyetlerini yükseltiyor. Aldıkları kredilerle döviz alıp stoklayanların, yatırım ve istihdama destek için şirketlere Kredi Garanti Fonu kefaletiyle verilen ucuz kredileri amacı dışında kullanmaları da dikkat çekiyor.