Enerji arz güvenliği tehlikede mi?
Enerji arz güvenliği ve enerji enflasyonu ekonomileri daha da zora sokuyor. Küresel ekonomi salgın sonrası çok daha zorlu bir dönemden geçiyor. Bir tarafta “fosil bazlı” enerji türevleri aleyhine büyük bir propaganda dalgası tırmanıyor. “Yeşil büyüme”, “yeşil enerji” kavramları önceliklendiriliyor. Diğer tarafta “enerji arz güvenliği” ve enerji fiyatlarına yönelik “çok sıcak” gelişmeler yaşanıyor. Dünyanın en büyük ekonomileri, 1970'lerden bu yana ilk kez ekonomilerinde bu derece ağır bir “enerji enflasyonu” baskısıyla karşı karşıya kaldı.
Büyük ekonomilerde enerji enflasyonu ne durumda?
Örneğin Japonya'da, tüketici fiyatları, enerji ve gıda hariç çekirdek enflasyon ve gıda enflasyonu negatif iken, enerji enflasyonu ilk kez yıllıklandırılmış bazda yüzde 7'ye ulaştı. Fransa’nın enflasyon türlerinde yıllıklandırılmış oranları 0.5 ile 2 arasındayken, enflasyon tek başına yüzde 13.5'e tırmandı. İtalya 0.5 ile 1.5 arasındayken, enflasyon yüzde 20'ye dayanmış durumda. Birleşik Krallık 0 ile 3.5 arasındayken, burada da yüzde 12. Kanada yüzde 2 ile 5 arasındayken, enflasyon yüzde 22 ve ABD 2.5 ile 5 arasındayken, burada da enflasyon yüzde 25.
Ülkelerin gıda enflasyonu, manşet enflasyonu ve çekirdek enflasyonu ile enerji enflasyonu arasında minimum 3 ile 7 kat arasında, 1970'lerden beri görülmemiş ağrı bir kırılma söz konusu. OECD üyesi ülkeler açısından 2021'in ağustos-eylül ortalaması olarak, yıllıklandırılmış gıda enflasyonu yüzde 2.5, çekirdek enflasyonu yüzde 3.5-4, manşet enflasyon yüzde 5-5.5 düzeyinde. Enerji enflasyonu da yüzde 17. Avrupa'da sadece ağustos-eylül döneminde doğalgaz fiyatları yüzde 40 arttı. Bu da 2021'in başında megavatsaat başına doğalgaz fiyatı sadece 20 dolar iken, bugün 160 dolara dayanması anlamına geliyor. Yani 1000 metreküp doğalgazın fiyatı 1700 avroya ulaştı. Doğalgaz fiyatlarına endekslenerek fiyatı belirlenen kömürün ton fiyatı da 275 dolara çıkarak tüm zamanların en yüksek seviyesini yaklaştı.
Faturalar yüzlerce sterlini bulacak
Enerji fiyatlarındaki artışın getirdiği endişeler ve maliyet yönetimine yönelik arayışlar arttı. Yakın gelecekte daha da yükselmiş enerji fiyatlarından temin etmek istemeyen binlerce firma önceden vadeli kontrat alımına yönlendirildi. Doğalgaz fiyatları büsbütün arttı. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, doğalgaz fiyatlarındaki tırmanışın kesinlikle kendilerinden kaynaklanmadığını, tüm kapasiteyi verdiklerini; en temel gerekçenin Avrupa'daki aşırı panik olduğunu belirtti. Küresel enerji fiyatları endeksindeki haftalık sıçrama tarihi bir rekora ulaştı. Doğalgaz fiyatlarındaki artış yılbaşından bu yana yüzde 40 iken, yıllık bazda neredeyse yüzde 150'ye dayanmış durumda. Birleşik Krallık vatandaşı aboneler için, faturalarına yüzlerce sterlinlik ek yük olacağı konuşuluyor.